Meester Louis van Gaal legde het nog maar eens uit, vorige maand bij ‘zijn’ Zomergasten: hoe goed het voor hem als coach voelde om, door kennis te delen, de houding en het gedrag van zijn spelers te verbeteren.

Het is een standaardtheorie van Maslow: Je maakt iemand die onbewust is van zijn fouten eerst bewust. Daarna geef je de juiste instructie, zodat diegene ook in staat is het anders te gaan doen. Van onbewust onbekwaam naar bewust bekwaam. Zo leer je, wist ook Listige Louis. Als uiteindelijk de routine er inslijt, is het optimale resultaat bereikt: je doet het vanzelf goed, zonder erbij na te denken. Dan ben je onbewust bekwaam geworden. Het is zoals bij het dragen van een autogordel: tegenwoordig grabbel je bij het in de auto stappen toch echt automatisch even boven de schouder om je met de gesp veilig vast te klikken…

Dit ‘automatiseringsproces’ begint feitelijk als je leert autorijden. Mijn dochter dacht voor haar eerste rijles dat ze wel even snel examen zou gaan doen en het rijbewijs halen. Ze had immers al bijna 20 jaar vanaf de achterbank bekeken hoe het zo’n beetje werkt. Onbewust onbekwaam dus. Dat was bij les 2 voorbij. Ze was toen volledig bewust van haar onbekwaamheid geworden. Na een les of 30, een extra bijbaan voor de tegenvallende kosten en een geslaagd examen, maakte ze bewust een stapje richting bekwaamheid. Nu nog een ton op de teller en alles gaat vanzelf goed.

Waarschijnlijk heeft u net als ik nog regelmatig dit soort momenten van herkenning. Als ervaren bestuurder denk ik als ik voor de honderdste keer hetzelfde traject afleg soms opeens: ‘Hey, zijn we hier al?’ Niet omdat ik dan in slaap gevallen ben, maar gewoon omdat ik een stuk (goed op het verkeer lettend) heb gereden, maar toch niet per se de wijdere omgeving heb gezien. Onbewust, maar zeker wel bekwaam.

Sommige bestuurders schieten door en belanden in de gevaarlijkste fase. Dat zie je met smartphonegebruik onderweg: Ze negeren de gevaren en risico’s en overschatten vervolgens hun vaardigheid om dit kunstje uit te voeren. Die zijn jammer genoeg terug bij af: onbewust onbekwaam. Je moet echt een coach zijn van het kaliber Van Gaal om die mensen weer terug in het goede vakje te krijgen. Ze er bewust van maken hoe gevaarlijk dat gedrag is en ze hun bekwaamheid laten bewijzen door zonder smartphone te rijden. Des te fijner is het als dat lukt!  “Kijk mama, zonder handen” wordt dan: “Lekker Louis, zonder smartphone”.

(foto: zomergasten (c) NPO 2)